Nieuws

Bezet. Bevrijd. Bewaard.

In een huis aan de Leuvenselaan in Tienen vroeg ik mijn bompa steeds opnieuw om over de Tweede Wereldoorlog te vertellen. Nu vroeg de stad Tienen mij om oorlogsverhalen op te sporen en te vertellen. Van een jeugdige fascinatie naar een passieproject!

Een vooronderzoek bracht (vergeten) aspecten van de oorlogsjaren in kaart. Gefilmde interviews brachten de bezetting dichtbij. Tijdens een collectiedag verzamelden we brieven, voorwerpen en herinneringen. Dit voorbereidend drieluik vormde de basis voor verschillende eindproducten.

Ik stelde een team samen om twee kwalitatieve verhalende audiowandelingen in de Erfgoedapp te ontwikkelen. De wandelingen nemen bezoekers mee door de Tiense binnenstad, van de inval tot de bevrijding.

In de versie voor volwassenen vormt het dagboek van stadsarchivaris en beiaardier Jan Wauters de rode draad. In de kinderversie leidt de twaalfjarige Lea haar leeftijdsgenoten door de bezettingsjaren.

Daarnaast adviseerde ik de conservator bij de creatie van de tijdelijke tentoonstelling in het stadsmuseum.

Extra aandacht ging uit naar de vergeten verzetsgeschiedenis. Dankzij het onderzoek kan de stad struikelstenen plaatsen ter nagedachtenis van overleden verzetslieden. De interviews herwerkte ik tot twaalf korte fragmenten die je zowel in de app als in de expo kan bekijken.

Wederik De Backer (opnames, montage, sounddesign), Frederik De Clercq (muziek), Katrien Pierlet en Wim Mertens (stemmen) realiseerden mee de audiowandeling.

Mimi en Georgette uit Oplinter en het ondergedoken Joodse jongetje Amos.

Verzetsstrijder Guillaume Hendrickx wordt in 1944 in München onthoofd.

Tienenaar Gustave Haenen wordt kort voor de bevrijding op transport naar Duitsland gezet. Hij kan een briefje uit de trein gooien. Het bereikt zijn vrouw. Gustave overleeft zijn gevangenschap.

De eerste bevrijders vastgelegd door fotograaf Jan Leyssens.

De Hoorn is honderd

De Hoorn is 100! Een eeuw geleden opende De Hoorn aan de Vaartkom in Leuven de deuren. Het was een hypermoderne brouwerij waar de brouwmeesters van Artois naar hartenlust konden innoveren en experimenteren.

Het is geen toeval dat Stella in 1926 hier het levenslicht zag. Het smakelijke pilsje zou al snel de rijzende ster van brouwerij Artois worden.

Eind jaren 1980 werd het laatste brouwsel gestookt. Daarna volgde een lange leegstand, tot een groep ondernemende Leuvenaars nieuw leven in de brouwerij blies. Sinds 2012 is De Hoorn een innovatieve brouwplaats waar ideeën opborrelen en waar warme herinneringen ontstaan. Je kan er werken, feesten, eten en wonen.

Voor De Hoorn en AB InBev dook ik in de geschiedenis van het gebouw. Het resultaat: een mini-podcast en een vlotte brochure. Je vindt beide hier terug. In de mini-podcast komen getuigen aan het woord over werken en leven in de Hoorn vroeger en nu.

Ik deed onderzoek en beeldresearch, schreef de brochure, nam interviews af, schreef het scenario en knutselde aan een voormontage. Audiomaker Wederik De Backer verzorgde sounddesign, eindredactie en eindmix.

Audioverhalen uit de Harmonie

Voor District Antwerpen maakte ik een reeks audioverhalen over de geschiedenis van zaal Harmonie. De zaal doet sinds 2021 dienst als districtshuis en stadsloket.

In de feestelijke en muzikale geschiedenis van de Harmonie hoor je de hartslag van de stad en de samenleving. De luisterverhalen leiden langs grote tuinfeesten en chique bals in de 19de eeuw. Vroege jazz weerklinkt in 1924, wanneer de Harmonie een stadsfeestzaal wordt. Je hoort hoe de Tweede Wereldoorlog een donkere schaduw wierp over de zaal. We eindigen op de dansvloer met twee liefdesverhalen.

Audiomakers Katharina Smets en Pauline Augustyn werkten mee aan deze wonderlijke tijdreis. Frederik De Clercq (Studio Ree) maakte muziek op maat.

Je kan de verhalen zowel ter plaatse als thuis beluisteren. We gebruikten verschillende verhalende technieken om de uiteenlopende verhalen en thema’s tot hun recht te laten komen.

De audiowandeling wordt ondersteund door scenografische elementen in het park en in de zaal. Scenograaf en architecte Leen De Brabandere en vormgever Sebastiaan Vandierendonck verzorgden concept en uitwerking.

Stemacteurs Anke Verschueren, Caspar Vanderschoot en Amalie Olesen brachten de audioverhalen mee tot leven.

Bloedmooi. Doodeerlijk

Vanaf 1924 ging de gerechtelijke politie systematisch de scènes van ongevallen en misdrijven fotograferen om de waarheid aan het licht te brengen.

Wanneer we de oudste foto’s tegen het licht houden, zitten we geschiedenis dicht op de huid. We krijgen een eerlijke en documentaire inkijk in het dagelijks leven, omdat de gerechtsfotograaf niets moest verbloemen. We stappen persoonlijke verhalen binnen, zelfs al zien we enkel het decor. We kijken naar prachtige composities, omdat de gerechtsfotograaf ook een vakman was.

Ik digitaliseerde als vrijwilliger enkele duizenden van de oudste glasnegatieven die sinds 2020 in het Rijksarchief worden bewaard. Plannen voor een expo, een boek en een podcast krijgen steeds meer vorm. Een introductie vind je alvast via bloedmooidoodeerlijk.be en via de instagrampagina.

In het voorjaar van 2023 kon je in het Cultureel Centrum Maasmechelen veertig foto’s van dichtbij bekijken in het kader van de expo ‘Ingrid Deuss cureert’.

Podcast 'Ludovic. Een boer op een berg'

Ik maakte een audiostuk over Ludovic, een bijzondere boer bovenop een berg. Het was in de zomer van 1930 dat ik hem ontmoette.

Ludovic kijkt uit op de vallei waarvan de bewoners verslaafd zijn aan staal en stuwkracht. Beetje bij beetje vreten de valleimensen zijn berg op.

Het is een magisch-realistisch audiostuk dat zich afspeelt tegen het historische kader van een vooruitgangsramp die het Waalse stadje Engis in 1930 trof.

Ik maakte het in het stuk in het kader van de ‘Oorzaken Podcast Academy’ en het kreeg een plaatsje in het programma ‘Zandman’ op Radio 1.

Meer over het verhaal hierzo

Ontwikkelingssteun VAF

Het Vlaams Audiovisueel Fonds kende ontwikkelingssteun toe voor een podcastreeks met werktitel ‘Ik geloof niet dat Léon liegt’. Het opzet: een kwalitatieve en verhalende historische true crime-reeks. Wordt vervolgd!

De geschiedenis van zaal Harmonie

In de feestelijke en muzikale geschiedenis van zaal Harmonie hoor je de hartslag van de stad en de samenleving. District Antwerpen vroeg me om al dat historisch lekkers in kaart te brengen. Vorig jaar begon de zaal aan haar derde leven als districtshuis en stadsloket.

Het gebouw werd halverwege de 19de eeuw opgericht als zomerlokaal van de ‘Société Royale d’Harmonie d’Anvers’. Meer dan een muziekvereniging was de Société een feest- en netwerkclub voor de Antwerpse burgerij.

In 1923 kocht Stad Antwerpen het gebouw en het park. Sindsdien kon elke vereniging hier activiteiten organiseren.

Het eindrapport vormt een stevige basis voor toekomstige publieksprojecten. Naast literatuur- en archiefonderzoek vormden getuigenissen een belangrijke bron. Antwerpenaren konden hun herinneringen delen tijdens een verhalendag of via een online-formulier.

Het eindrapport bevat ook een menukaart voor mogelijke publieksprojecten. Het basisidee: persoonlijke verhalen, historische verwondering en muziek vormen samen een toegankelijke opstap naar het bredere historische kader.

Met de buurt in bad

Voor het Erfgoedlab van stad Antwerpen dook ik in de geschiedenis van het Oude Badhuis in Antwerpen-Noord. Nu een ontmoetingscentrum, vroeger een ‘openbare was- en stortbadinrichting.’ Buurtbewoners konden er sinds 1926 onder de douche. Vrouwen – enkel vrouwen – mochten er de was doen. In het eerste werkjaar turfden de toezichters héél precies 154.491 douchebeurten. Meer dan 400 per dag.

Ik dook in archieven en interviewde buurtbewoners. Zo werd het onderzoek een bredere historisch-maatschappelijke schets van de wijk. De bevindingen krijgen een plaatsje in de expo ‘Hammam. Steaming Stories’ die in maart 2023 in Borgerhub loopt.

Op 7 maart geef ik in het Oude Badhuis een lezing over de geschiedenis van het gebouw. Smell you later, Stuivenberg!

Bij Truyts aan tafel

In openluchtmuseum Bokrijk opende de pastorij uit Schriek opnieuw de deuren. Je wandelt er het jaar 1899 binnen. Pastoor Evariste Truyts en huishoudster Maria Theresia Goossens zijn dan al twintig jaar op post.

Het interieur baadt in burgerlijke weelde met een rijkelijke hoeveelheid meubels, objecten en snuisterijen.

Is deze historische inrichting accuraat? Ja! Heel accuraat zelfs. Na zijn overlijden werd de inboedel van Truyts openbaar verkocht. De verkoopakte vermeldt meer 250 loten, voor elk wat wils. Veel voorwerpen kregen in een Schrieks huishouden een nieuw leven als herinneringsobject.

De studie belicht ook hoe het religieuze en maatschappelijke dorpsleven zich aan de verschillende tafels van de pastorij afspeelde. Tafels dienen natuurlijk ook om aan te eten en dus bracht ik ook in kaart wat een pastoor anno 1899 zoal voorgeschoteld kreeg.

Over de Muur - tentoonstelling

In opdracht van het Vredescentrum van de Stad Antwerpen ontwikkelde ik mee de tentoonstelling ‘Over de Muur’, die in de Permekebibliotheek in Antwerpen liep.

De expo draaide rond getuigenissen van Antwerpenaren die opgroeiden in communistisch Centraal- en Oost-Europa. Ze vertellen over het dagelijks leven onder het communisme en over hun beeld van het westen. We komen te weten hoe ze het kanteljaar 1989 beleefden en hun weg zochten in een nieuwe wereld.

Interviewfragmenten, iconische foto’s, privékiekjes en citaten bieden een inkijk in het leven achter de Muur. Vanuit de persoonlijke verhalen ontdekken bezoekers de bredere historische context. De expo nodigt ook uit om na te denken over onze vrijheden.

Over de Muur - educatief pakket

Aansluitend op de expo ontwikkelde ik samen met het Vredescentrum een educatief pakket over het thema. Leerlingen gaan zelf aan de slag met de gefilmde getuigenissen. Vanuit persoonlijke verhalen over het dagelijks leven ontdekken ze zelf het bredere historisch kader en leggen ze de link met burgerschap en democratie vandaag.

Het lespakket is geschikt voor leerlingen uit de derde graad secundair onderwijs en bestaat uit verschillende modules.

Van verhalende audio(fictie) naar geschiedenis naar maatschappelijke impact?

‘Corvus’ is een onderzoeksgroep aan de KU Leuven die werkt rond ‘applied history’ of toegepaste geschiedenis. Corvus onderzoekt hoe historici nieuwe inzichten kunnen bieden op maatschappelijke uitdagingen. In oktober 2021 organiseerde Corvus hierover een workshop.

Ik mocht er vertellen over mijn podcast ‘Ludovic. Een boer op een berg.’ Ik lichtte toe dat historici ook via artistieke en verhalende werkvormen kunnen bijdragen aan het maatschappelijk debat.

Het fictieve audiostuk speelt zich af tegen het kader van een vooruitgangsramp in 1930. Er vallen heel wat parallellen te trekken tussen de perceptie en de beleidskeuzes omtrent de ramp van 1930 en de klimaatproblematiek vandaag

Destination Sweetheart

René is een Antwerpse matroos. In Italië wordt hij verliefd op Silvana. Na enkele ontmoetingen springt hij in Antwerpen op zijn brommer, rijdt naar Silvana en vraagt haar de hand. Silvana volgt René daarop naar België. Ook Fati uit Burkina Faso laat zich voor de liefde naar België leiden. Zij volgt Peter die les gaf in haar thuisland.

De tentoonstelling “Destination Sweetheart” van het Red Star Line Museum brengt verhalen over liefdesmigratie. De verhalen zijn vaak ontroerend, puur en soms confronterend.

Ik onderzocht het bredere historische kader over gastarbeiders, huwelijksmigratie en gezinshereniging en werkte de inhoud voor digitale applicaties uit.